Overgewicht: taboe in de spreekkamer

Overgewicht en obesitas hebben een negatieve invloed op het verloop van parodontitis. Een verminderde insulinegevoeligheid speelt hierbij waarschijnlijk een cruciale rol.

Toch vinden veel mondzorgverleners overgewicht een moeilijk onderwerp. Er rust een taboe op. Het is voor mondzorgverleners geen probleem om iemand te vertellen dat hij/zij niet goed poetst, maar wel dat hij of zij te veel weegt!

Dr William C. Hsu, Assistant Professor 
of Medicine at Harvard Medical 
School in the US, stated:
“The change of our diet over the course 
of the last decades could be responsible
 for the rise of diabetes and periodontitis,” 
referring to the increasing over-nutrition
and westernisation of diets 
(high intake of fat and simple carbohydrates) 
all over the world. According to Hsu: 
High-fibre and low-fat diets, such as the 
traditional Asian diet, are very beneficial 
for patients with diabetes and periodontitis. 

These kinds of diets evidently reduced 
insulin resistance and promoted weight loss, 
while also improving periodontal 
disease markers and metabolic profiles. 
Bron: dental tribune

Het verschil tussen dik en overgewicht.

Dik is subjectief. Je vindt iemand dik. Of iemand vindt zichzelf dik. Overgewicht is een vastgestelde maat (BMI): als het getal dat je krijgt als je je gewicht gedeeld door lengte in het kwadraat hoger is dan 24,9 is er sprake van overgewicht. Als het getal hoger is dan 29,9 is er sprake van ernstig overgewicht: obesitas.

BMI =gewicht in kg : (lengte m2)

Naast de BMI is ook de buikomvang belangrijk. Inmiddels weten we dat vooral de buikomvang bepaald of overgewicht ongezond is. Een hoge buikomvang bij een gezond gewicht is ook ongezond. In het kort: de taille-omvang moet altijd smaller zijn dan de heupomvang. Het buikvet is verantwoordelijk voor de aanmaak van de ontstekingsmediatoren die een negatieve bijdragen leveren aan de ontsteking bij parodontitis.

Een disbalans tussen eten en bewegen is in meer dan 95% van de gevallen de oorzaak van overgewicht en obesitas. Dit betekent dat iemand meer calorieën binnenkrijgt dan verbruikt. Het teveel aan energie (calorieën) wordt opgeslagen als vet (onder andere in de buik). Het vet in de buik verergert de ontstekingsreactie bij parodontitis via de aanmaak van ontstekingsmediatoren, die de insulinegevoeligheid verlagen. Slechts in een klein percentage is de toename van het gewicht te wijten aan problemen in de hormoonstofwisseling.

Een gezond gewicht bereiken en behouden is moeilijk

Dit betekent natuurlijk niet dat afvallen en op gewicht blijven makkelijk is. Integendeel het is erg moeilijk. Vandaar ook dat dieetgoeroes in de rij staan om consumenten er van te overtuigen dat er een simpele oplossing bestaat voor het probleem. Maar er is geen simpele oplossing. We zullen dagelijks de vele verleidingen moeten pareren. En soms anders leren omgaan met onze emoties. Wat aanzet tot eten verschilt van persoon tot persoon, maar grofweg kan je mensen indelen in vier typen eters. De juiste therapie hangt hier mede vanaf.

Wat voor eter is jouw cliënt?

een emotie-eter

onderdrukt zijn of haar gevoelens door te eten, ook wel troost-eten of stress-eten.

een externe eter

eet omdat ze iets lekkers ziet of ruikt

een lijner

is continu een (nieuw) dieet, gewicht en afvallen bezig, (zonder langdurig resultaat)

over-eter

verliezen de zelfcontrole over het eten en kunnen moeilijk stoppen

De oorzaak van de disbalans tussen energie-inname en verbruik kan heel divers zijn. De aanpak dus ook. Maar één ding is zeker. Het heeft een relatie met parodontitis en het kan dus nodig zijn dit met je client te bespreken.

Vier tips om overgewicht bespreekbaar te maken:

Vraag lengte en gewicht (eventueel buikomvang) na tijdens de intake of bij de update tijdens de controle.
Bespreek de relatie tussen overgewicht en parodontitis. Een gezond gewicht is niet alleen goed voor de mond, maar ook voor het hart, de bloedvaten en verlaagt het risico op bepaalde vormen van kanker.
Probeer er achter te komen wat voor type eter je cliënt is en geef passend advies. Verwijs eventueel door naar bijvoorbeeld een diëtist of psycholoog. Download de verwijzing.
Toon begrip.

Meer over parodontitis en overgewicht lees je op bladzijde 166 van het boek Voeding en Mondgezondheid.

Bronnen:

Keller, A., Rohde, J. F., Raymond, K., & Heitmann, B. L. (2015). Association between periodontal disease and overweight and obesity: a systematic review. Journal of Periodontology, 86(6), 766–76. doi:10.1902/jop.2015.140589

Nascimento, G. G., Leite, F. R. M., Do, L. G., Peres, K. G., Correa, M. B., Demarco, F. F., & Peres, M. A. (2015). Is weight gain associated with the incidence of periodontitis? A systematic review and meta-analysis. Journal of Clinical Periodontology, 42(6), 495–505. doi:10.1111/jcpe.12417

Suvan, J., D’Aiuto, F., Moles, D. R., Petrie, A., & Donos, N. (2011). Association between overweight/obesity and periodontitis in adults. A systematic review. Obesity Reviews : An Official Journal of the International Association for the Study of Obesity, 12(5), e381–404. doi:10.1111/j.1467-789X.2010.00808.x

Suvan, J., Petrie, A., Nibali, L., Darbar, U., Rakmanee, T., Donos, N., & D’Aiuto, F. (2015). Association between Overweight/Obesity and Increased Risk of Periodontitis. Journal of Clinical Periodontology. doi:10.1111/jcpe.12421

Yamashita, J. M., Moura-Grec, P. G. de, Freitas, A. R. de, Sales-Peres, A., Groppo, F. C., Ceneviva, R., & Sales-Peres, S. H. de C. (2015). Assessment of Oral Conditions and Quality of Life in Morbid Obese and Normal Weight Individuals: A Cross-Sectional Study. PloS One, 10(7), e0129687. doi:10.1371/journal.pone.0129687

Nederlandse Vragenlijst voor Eetgedrag

Voeding en mondgezondheid, Louise Witteman 2014