Vitamine D bij parodontitis

Vitamine D helpt calcium opnemen uit de voeding. Het is belangrijk voor het behoud van gezonde botten en tanden. Aanvullend verhoogt Vitamine D de cellulaire immuniteit.

Vitamine D speelt naar alle waarschijnlijkheid ook een rol bij de preventie van diabetes mellitus, kanker en cognitieve achteruitgang, maar een adequate vitamine D status werkt mogelijk ook ter preventie (en ter ondersteuning van de behandeling) van parodontitis.

Vitamine D en parodontitis

De onderzoeken die in 2015 verschenen, tonen wisselende resultaten als het gaat om de waarde die vitamine D heeft bij parodontitis. Dit kan komen door verschillen in onderzoeksgroepen, studie-opzet, manier waarop het vitamine D gehalte wordt bepaald ( serumconcentratie of inname met de voeding). Welke rol vitamine D speelt bij de ontwikkeling van de ziekte, hangt ook af van andere co-factoren die meespelen bij parodontitis.

Bekend is dat vitamine D anti-inflammatoire activiteit ondersteunt en de weerstand tegen infecties verhoogt, door de productie van antimicrobiële eiwitten te stimuleren. Dit verklaart vanuit de fysiologie het nut van adequate vitamine D inname en serumconcentratie bij parodontitis.

Overdosis

Een overdosis vitamine D (door inname van supplementen) is schadelijk, maar dit komt zelden voor. De kans hierop is ontzettend klein. De veilige maximale dagelijkse dosering voor de lange termijn is 100 mcg (EFSA). Ter vergelijking 100 gram makreel levert ongeveer 7 mcg vitamine D.

Deficiëntie

Een tekort aan vitamine D leidt tot een afwijkende bot-opbouw en botdichtheid. Zo kan rachitis bij kinderen en osteomalacie en osteoporose bij volwassenen ontstaan. Rachitis en osteomalacie ontstaan bij waarden lager dan 25 nmol/l. Spierzwakte en spierkrampen kunnen eveneens ontstaan als gevolg van vitamine D-deficiëntie.

Vitamine D: zon en zee

Tweederde van de hoeveelheid vitamine D die we dagelijks nodig hebben maken we aan in onze huid onder invloed van zonlicht. Achter glas maak je geen vitamine D aan en in de winter maak je bijna helemaal geen vitamine D aan. De kleur van de huid, de tijd van het jaar en de tijd dat je huid is blootgesteld aan zonlicht bepalen uiteindelijk hoeveel vitamine D er wordt aangemaakt door de huid.

Vitamine D komt voor in dierlijke voedingsmiddelen, vooral vette vis, en wordt toegevoegd aan margarine-achtige producten en bak-en braadvet.

Vitamine D tekort in de praktijk

In de tabel hieronder vind je de groepen die extra vitamine D nodig hebben. De zogenaamde risicogroepen voor een tekort. Vergeet niet dat veel cliënten (die niet tot deze risicogroep behoren) ook een lage vitamine D-status kunnen hebben. Dit komt vaker voor dan je denkt. Wees alert bij chronisch zieken, ‘binnenzitters’, cliënten die veel en vaak zonnebrandcrème gebruiken en patiënten met obesitas (ernstig overgewicht). Laat bij twijfel het vitamine D gehalte bepalen door de huisarts. Spierkramp en zwakte zijn ook een klinisch teken van een tekort.

Extra vitamine D

Leeftijdsgroep	Vitamine D (mcg)
Kinderen (0 t/m 3 jaar)	10
Vrouwen (4 t/m 49 jaar) met een getinte of donkere huid (huidtype IV, V, VI) en/of niet voldoende buiten (15 tot 30 minuten met handen en hoofd onbedekt)	10
Vrouwen 50 t/m 69 jaar	10
Vrouwen 70 jaar en ouder	20
Zwangere vrouwen	10
Mannen (4 t/m 69 jaar) met een getinte of donkere huid (huidtype IV, V, VI) en/of niet voldoende buiten (15 tot 30 minuten met handen en hoofd onbedekt)	10
Mannen 70 jaar en ouder	20

Voor bejaarden en allochtonen geldt dat de meerderheid deficiënt of ernstig deficiënt is (bron:NTVG)

Kan ik vitamine D adviseren bij parodontitis, als de onderzoeksresultaten niet eenduidig zijn?

Ja, vitamine D is erg belangrijk voor de gezondheid, daarom is een adequate inname voor iedereen van belang. Helemaal voor mensen die ziek zijn. Vitamine D geneest parodontitis niet, maar een adequate vitamine D inname is wel een belangrijke voorwaarde voor een goed werkend immuunsysteem. Goede voeding of een multivitaminepreparaat bevat te weinig vitamine D om aan de behoefte te voldoen.

Praktijkadvies:

vraag na hoeveel client buiten is.
check of de client extra vitamine D nodig heeft volgens het risicoprofiel en of de client conform de richtlijnen suppleert.
adviseer de client het vitamine D gehalte te laten bepalen bij de huisarts. Voor goede botkwaliteit en spierfunctie is een minimale serumconcentratie 25-hydroxyvitamine D van 50 nmol/l nodig, maar voor preventiedoeleinden wordt een waarde van 75-80 nmol/l aanbevolen (bron:NTVG).
afhankelijk van de aanbeveling of de bepaalde serum-concentratie suppletie adviseren.

Meer lezen over vitamine D in relatie tot mondgezondheid? lees het op bladzijde 38, 63 en 133 van het boek voeding en mondgezondheid. Meer informatie over (toepassing van) voedingssupplementen en maximale doseringen vind je op bladzijde 52 (hoofdstuk 5).