Parkinson en mondgezondheid

Welke invloed heeft Parkinson op de mondgezondheid?

Karin Overbeek maakte een overzicht over de invloed van de ziekte op de mondgezondheid en schreef samen met Louise Witteman deze blog hierover.

Diëtist Karin Overbeek is werkzaam bij het Radboud UMC en coördinator diëtetiek ParkinsonNet. Als coödinator Diëtetiek bij het ParkinsonNet zet ze zich in voor de best mogelijke zorg rondom voeding voor iedereen die leeft met Parkinson.

Parkinson, wie en wat?

In Nederland hebben 50.000 mensen de ziekte van Parkinson. Deze hersenziekte is vooral bekend door symptomen als trillen van de ledenmaten en het trager worden van beweging. Mensen met de ziekte van parkinson kunnen ook te maken krijgen met stijve spieren, maskergelaat, houdings- en evenwichtsproblemen. Naast motorische problemen komt depressie en verminderde reuk ook voor. De ernst van de klachten en welke symptomen iemand krijgt verschilt per persoon.

Het reinigen van het gebit

Het wordt voor mensen met de ziekte van parkinson door het verlies van motorische vaardigheden op den duur lastiger om hun mond schoon te houden. Het hanteren van een tandenborstel of interdentale reinigingsmiddelen (stokers of ragers) kan echt bemoeilijkt worden. Hierdoor is het risico op cariës (gaatjes) verhoogd en kan dit bij onvoldoende preventieve maatregelen tot pijn en verlies van tanden en kiezen lijden.

Verminderde oral clearance

Door de ziekte van parkinson is de mondmotoriek soms ook verstoord, waardoor de zelfreiniging van de mondholte slechter wordt. Minder activiteit in de mond, zorgt ervoor dat er meer etensresten achterblijven. 

Mensen met de ziekte van parkinson kunnen een droge mond hebben. Dit kan het gevolg zijn van de medicatie die ze gebruiken om symptomen te onderdrukken. Door deze veranderingen is er een verhoogd risico op cariës. Speeksel heeft een bufferende werking en neutraliseert zuren uit voeding en zuren die geproduceerd worden door cariogene bacteriën.

Bij mensen met de ziekte van parkinson kan meer speekselverlies optreden als gevolg van een combinatie van factoren ; een maskergelaat, voorovergebogen houding en minder frequent (efficiënt) slikken. Het speekselverlies is met name sociaal erg vervelend.

Medicatie

Levodopa wordt vaak ingezet bij de ziekte van parkinson om de symptomen ten gevolge van het tekort aan dopamine te bestrijden. De werking van levodopa kan beïnvloed worden door eiwitten en levodopa dient daarom met eiwitarme producten te worden ingenomen. Bijvoorbeeld met water/mineraalwater/frisdrank/vruchtensap/appelmoes. Dit kan nadelen hebben voor het gebit; naspoelen met water is dan wenselijk indien levodopa wordt ingenomen met frisdrank/vruchtensap/appelmoes

Als de medicatie wordt ingenomen als dispertablet moet je deze oplossen in water. De dispertabletten bevatten maiszetmeel. Als dit lang in de mond blijft is kan dit  theoretisch cariogeen zijn.

Slik-en kauwproblemen

Bij de ziekte van Parkinson kan het nodig zijn de consistentie van de voeding aan te passen in verband met kauw-en slikproblemen. De voeding wordt dan gemalen of vloeibaar. Meer papperige voedingswaren kunnen makkelijker tussen de tanden blijven kleven en in de mond achterblijven. 

Behoud van een goede (mond) gezondheid

Mondhygiënisten en tandartsen adviseren juist om het nuttigen van voedingsmomenten te clusteren en niet te verspreiden. Zij adviseren zo mogelijk twee uur tussen maaltijden, zodat de zuur- en zoetaanvallen die ontstaan na een eetmoment worden geneutraliseerd en het gebit dus minder risico heeft op cariës. Voor volwassenen komt dat neer op maximaal zeven voedingsmomenten per dag (dit is inclusief drinken, m.u.v. water en thee zonder suiker).

Voor het behouden van een goede voedingstoestand kan het nodig zijn dat iemand vaker dan zeven keer per dag iets eet of drinkt. Dit brengt de gezondheid van het gebit in gevaar en goede mondverzorging is dan dus extra belangrijk. 

• VOORBEELDDAGMENU
• 8 uur: ontbijt
• 10 uur: tussendoortje
• 12:30 uur: lunch
• 15 uur: tussendoortje
• 18 uur: avondeten
• 20 uur: zo nodig tussendoortje 

Haalbaar en wenselijk

Voor een goede totale gezondheid en mondhygiëne is het wenselijk dat er per patiënt bekeken wordt wat werkbaar en haalbaar is. Afhankelijk van de behandeldoelen en de prioriteiten met betrekking tot de algemene en mondgezondheid van de patiënt worden deze keuzes gemaakt, bij voorkeur in een multidisciplinair team.  In iedere situatie maken we persoonlijke afwegingen en gaan we opnieuw opzoek naar een werkbaar compromis. In samenspraak adviseren we ook de bezoekfrequentie aan de mondhygiënist en/of tandarts te verhogen van twee naar vier keer per jaar, van om de zes maanden naar om de drie maanden.

Poetsen

Twee keer per dag twee minuten de tandenpoetsen en interdentaal reinigen zou voldoende moeten zijn. Maar het kan zijn dat dit niet haalbaar is. We stemmen dan de mondhygiëne-adviezen persoonlijk op de patiënt af, door bijvoorbeeld de poetsbeurt op te knippen in vier korte poetsbeurten waarbij telkens een ander onderdeel van de mond onderhanden wordt genomen. Het heeft de voorkeur dit af te stemmen in samenspraak met de mondhygiënist en/of tandarts.

Fluoride

In samenspraak met tandarts en mondhygiënist is het ook mogelijk om extra fluoride in te zetten, bijvoorbeeld als de cariësactiviteit hoog blijft. De tandarts kan speciale fluoride gels voorschrijven. Mondspoelmiddelen met fluoride zijn vrij verkrijgbaar, maar kunnen niet altijd ingezet worden bij (ernstige) slikproblemen.

Voor meer informatie over Parkinson: parkinsonnet

---